ام بی ای (MBA) چیست، آشنایی کامل با رشته MBA

در پی پرسش‌های فراوان مخاطبان راجع به این موضوع که در طول گذراندن رشته ام بی ای چه اتفاقاتی می‌افتد، بر آن شدیم که مصاحبه‌ای را با متخصصان مربوطه برای پاسخ‌گویی به سوالات رایج در این حوزه انجام دهیم.

در ادامه کلیه پرسش‌ها راجع به دروس رشته ام‌ بی‌ ای، گرایش‌های مختلف رشته ام ‌بی‌ ای، پیش‌نیازهای این رشته، پروژه‌های علمی و عملیاتی طی این دوره و… پاسخ داده می‌شوند.

•  رشته ام بی ای چه پیش‌نیازهایی دارد؟

هدف از آموزش MBA پرورش مدیران کارآمد برای اداره سازمان‌های تولیدی، خدماتی، اقتصادی و اجتماعی است. فارغ‌التحصیلان دوره کارشناسی در کلیه رشته‌ها به خصوص رشته‌های فنی و مهندسی می‌توانند  دوره ام بی ای را بگذرانند. از آن جایی که این دوره بسیار پرکار است و تعداد واحدهای درسی برخلاف سایر رشته‌ها ۴۸ واحد است دانشجویان باید مستعد باشند و فرصت مطالعه کافی داشته باشند.

افرادی که می‌خواهند در  رشته  ام بی ای تحصیل کنند باید شرایط عمومی ورود به آموزش عالی را داشته باشند. گواهینامه کارشناسی آن‌ها در رشته‌های مورد قبول، باید مورد تایید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری یا وزرات بهداشت، درمان و آموزش پزشکی باشد.

این افراد باید در آزمون ورودی که شامل دروس ریاضیات ۱ و ۲ دوره فنی و مهندسی با ضریب ۲، زبان انگلیسی تخصصی با ضریب یک و آمادگی و استعداد تحصیلی ویژه رشته مدیریت با ضریب ۲ هست، قبول شوند.

در ابتدای  دوره ام بی ای به تشخیص گروه و دانشگاه، دانشجویانی که رشته کارشناسی آن‌ها با کارشناسی ارشد مرتبط نیست، برخی از دروس پیش‌نیاز، کمبود و جبرانی را خواهند گذراند. رشته‌های مرتبط، کلیه گرایش‌های مدیریت و حسابداری هستند. برای این دروس کسب نمره حداقل ۱۲ الزامی است ولی در معدل کل بی‌اثر است. دروس روش تحقیق و زبان تخصصی از آن جمله‌اند.

هم‌چنین دانشجویانی که دروس مبانی کامپیوتر و وصایای امام (ره) را در دوره کارشناسی نگذرانده‌اند باید آن‌ها را اخذ کنند.

فارغ‌التحصیلان پس از پایان این دوره می‌توانند با ترکیب دانش تخصصی و مدیریتی خود کار کنند.

برای ورود به رشته mba لازم است که دانشجویان به ثروت علاقه، روحیه رهبری و قدرت ریسک داشته باشند.

• رشته ام بی ای چه گرایشاتی دارد؟

این رشته شامل گرایش‌های استراتژی، بازاریابی، رفتار سازمانی و منابع انسانی، سیستم‌های اطلاعاتی و فناوری اطلاعات، عملیات و زنجیره تامین، فناوری، مالی، انرژی، کسب و کار بین‌المللی، کارآفرینی، خدمات، سازمان‌های پروژه محور، نوآوری، توسعه محصول و خدمت و عمومی ارائه است.

در کنکور کارشناسی ارشد سال ۹۷، گرایش‌های بازاریابی، استراتژی، سیستم‌های اطلاعاتی و فناوری اطلاعات، رفتار سازمانی و منابع انسانی، فناوری، مالی، انرژی، عملیات و زنجیره تامین ارائه شد.

• اگر ممکن است در مورد هر کدام از گرایش‌ها در ام بی ای توضیح دهید.

«گرایش عمومی»

توانایی دانشجویان را در موضوع‌های مختلف و وسیع مربوط به کسب و کار بالا می‌برد. دروس این گرایش متنوع هستند و دانشجویان با توجه به علاقه خود می‌توانند توانایی لازم را در مشاوره یا مدیریت سازمان‌های تولیدی یا خدماتی کسب کنند. همچنین یادگیری مهارت‌های کارآفرینی برای ایجاد تحول در سازمان از اهداف این گرایش است.

در این گرایش دانشجویان می‌توانند دروسی با موضوعات مختلف را که به آنان علاقه‌مندند بیاموزند. در دانشگاه‌هایی که به اساتید دروس تخصصی دسترسی ندارند این گرایش را با ترکیبی از دروس تخصصی گرایش‌های دیگر ارائه می‌دهند.

«گرایش استراتژی»

دانش مدیریت استراتژیک کسب و کار را ارائه می‌دهد و علت‌های بهتر عمل کردن و موفقیت پایدار یک سازمان و راه‌های رسیدن به آن را آموزش می‌دهد. دانشجویان در این گرایش می‌آموزند که چه‌طور به این مزیت دست پیدا کنند و رقابتی پایدار و عملکرد بهتر داشته باشند. همچنین یاد می‌گیرند که چه‌طور آموزه‌های این گرایش را به کار ببرند.

هدف این گرایش ارائه نظریات پیشرفته مدیریت استراتژیک و تسلط بر ابزارهای آن است. در دروس ارائه شده در این گرایش موضوعاتی از جمله آشنایی با مفاهیم بنیادین مدیریت استراتژیک، روش‌های تحلیل و برنامه‌ریزی استراتژیک، فنون تفکر استراتژیک، بودجه‌بندی و کنترل، مدیریت تحولات اساسی، مدیریت استراتژیک در سازمان‌های غیرانتفاعی و دولتی، جاری‌سازی استراتژی‌ها و… عنوان شده است.

 «گرایش بازاریابی»

دانشجویان با مشخصات رفتار مشتریان و بازار آشنا می‌شوند. آن‌ها می‌توانند اندازه یک بازار فرضی را تعریف کنند و تخمین بزنند و میزان سودآوری آن را به دست آورند. در بازاریابی علاوه‌بر اینکه رویکرد و نگاه به کسب سود است، نیازهای مشتریان هم برآورده می‌شوند و تامین منفعت سازمان نباید به قیمت زیان مشتریان باشد.

در بازاریابی، مناسب‌ترین قسمت از بازار که سازمان توان ارائه خدمات به آن را دارد، شناسایی می‌شود. موضوعاتی مانند مدیریت برند، بازاریابی خدمات، بازاریابی بین‌الملل، ارتباطات بازاریابی، بازاریابی بین بنگاهی، رفتار مصرف‌کننده و قیمت گذاری در این گرایش بررسی می‌شوند.

«گرایش خدمات»

آشنایی دانشجویان با انواع صنایع خدماتی، انواع خدمت و مفاهیمی مانند توسعه خدمت، سیستم‌های خدمات و مدیریت خدمات را در پی دارد و موضوعات بازاریابی خدمات، مدیریت درآمد، مدیریت استراتژیک خدمات، مدیریت ظرفیت واحدهای خدماتی را مورد بررسی قرار می‌دهد.

«گرایش منابع انسانی و رفتار سازمانی»

که به دلیل عامل حیات بودن منابع انسانی هر سازمان بسیار مهم و اثرگذار است. مهم است که انسان و رفتارهایش برای مدیریت اثربخش شناخته شود. این گرایش چگونگی استفاده موثر از نیروی انسانی در راستای اهداف سازمان را آموزش می‌دهد. در پایان تحصیل دانشجویان این گرایش با مهارت ایجاد روابط برتر قادر به بهبود کارایی سازمان هستند و می‌توانند اهداف انسانی را محقق کنند.

در این گرایش حوزه‌های علوم رفتاری، روانشناسی، استعدادیابی و جذب، آموزش، سازمان‌های یادگیرنده، حقوق و دستمزد، روابط سازمانی، تقویت کار تیمی و… بررسی می‌شوند.

«گرایش سازمان‌های پروژه محور»

که در آن دانشجویان یاد می‌گیرند که چگونه یک پروژه را مدیریت کنند و با سازمان‌های پروژه محور آشنا می‌شوند. به عنوان یک تعریف، پروژه را می‌توان یک تلاش موقتی برای ارائه و تولید یک محصول یا خدمت نامید. مدیریت پروژه کمک می‌کند که مسیر پروژه با هدف رسیدن موازنه اقتصادی بین هزینه، زمان و کیفیت، حفظ شود. در این گرایش دانشجویان مهارت آن را کسب می‌کنند که پروژه‌ها را با حداقل زمان و هزینه و بهترین کیفیت اجرا کنند.

موضوعات امکان سنجی، برنامه‌ریزی، اجرا و کنترل پروژه‌ها، مدیریت ریسک پروژه، انواع کسب و کار‌های پروژه‌ای و… در این گرایش بررسی می‌شوند.

«گرایش سیستم‌های اطلاعاتی و فناوری اطلاعات»

مفاهیم سیستم‌های اطلاعاتی و فناوری اطلاعات را تبیین می‌کند. امروزه در محیط رقابتی و پویای کسب و کار سیستم‌های اطلاعاتی و فناوری اطلاعات از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند. موضوع‌های تولید اطلاعات با سرعت بالا و کیفیت مناسب، پیاده‌سازی پروژه‌های فناوری اطلاعات، مدل‌های کسب و کار بر پایه فناوری اطلاعات در این گرایش آموزش داده می‌شوند.

«گرایش عملیات و زنجیره تامین»

موضوعات و مسائل مدیریت عملیات و زنجیره تامین مانند استراتژی عملیات، مدیریت استراتژیک زنجیره تامین، مدیریت موجودی و انبار، طراحی و تحلیل سیستم‌های تولیدی و… را بررسی می‌کند. نتیجه این گرایش یادگیری طراحی و برنامه‌ریزی برای تطابق نیازهای متقاضیان خدمات با منابع و توانمندی‌های سازمان است.

«گرایش کارآفرینی»

همان‌طور که مشخص است ام بی ای به راه‌اندازی یک کسب و کار جدید و استفاده از فرصت‌ها برای خلق ارزش افزوده اشاره دارد. کارآفرینی تاثیر به سزایی در رشد اقتصادی کشورهای توسعه‌یافته دارد. موضوعات مورد بررسی در این گرایش، شرایط لازم برای کارآفرینی، تشخیص فرصت‌های کارآفرینی، بازاریابی و کارآفرینی سازمانی و اجتماعی هستند.

دانشجویان «گرایش مالی» یاد می‌گیرند که وجوه مالی را به شیوه‌ای مدیریت کنند که اهداف سازمان محقق شود. آنان مهارت تحلیل بازارهای مالی را فرامی‌گیرند و می‌توانند برای سازمان تصمیمات مالی بگیرند. موضوعات مورد بررسی، قوانین مالی، مدیریت مالی بین‌الملل، مهندسی مالی و… است.

«گرایش کسب و کار بین‌الملل»

به معامله کالا و خدمات در سطح بین‌الملل می‌پردازد و موضوعات سیستم‌های حقوقی، فرهنگ‌های محلی، مقررات واردات و صادرات و… در سطح بین‌الملل در آن بررسی می‌شوند.

«گرایش نوآوری و توسعه محصول و خدمت» کمک به توسعه محصول و خدمتی جدید برای رشد اقتصادی است. ایده‌های نو در این زمینه، با درک نیاز مشتری به صورت مستمر به وجود می‌آیند. در این گرایش نوآوری و انواع آن، توانایی مدیریت توسعه محصول و خدمت، مدیریت روابط مشتری، طراحی و تدوین و استقرار کسب و کار جدید آموزش داده می‌شود.

• ام بی ای شامل چه دروسی است؟

در دانشگاه‌های معتبر کشور رشته مدیریت کسب و کار (ام بی ای) شامل ۴۸ واحد درسی عمومی و تخصصی است. که گذراندن آن‌ها ۲ سال تحصیلی و معادل ۴ ترم زمان می‌برد. بسته به امکانات و اساتید هر دانشگاه سرفصل‌ها ممکن است متفاوت باشد.

درس «مدیریت مالی بنگاه‌ها»

که از دروس اصلی این رشته است و هر دانشجوی این رشته با هر گرایشی باید آن را بگذراند و درآن به سرفصل‌هایی مثل ارزش زمانی پول و انواع سود، اوراق قرضه، سهام و ارزش‌گذاری سهام و شرکت و مفهوم ریسک و سرمایه‌گذاری می‌پردازند.

درس «رفتار سازمانی»

که ارتباطات و چگونگی رفتار انسان‌ها در محیط کار را شرح می‌دهد. موضوعات مورد بررسی، افراد در سازمان‌ها، نگرش و هیجانات، انگیزش و رضایت شغلی، مفهوم کار تیمی، قدرت و سیاست در سازمان هستند. این درس هم جزء دروس عمومی این رشته است.

«مدیریت بازاریابی»

از دیگر دروس مهم و اصلی این رشته است و سرفصل‌های ارائه شده در آن شامل معرفی فرآیند کامل بازاریابی، آشنایی با استراتژی بازاریابی، تحقیقات بازار، روش‌های قیمت‌گذاری، کانال‌های بازاریابی و تبلیغات، مدیریت ارتباط با مشتری و ایجاد ارزش و وفاداری است.

درس «برنامه‌ریزی استراتژیک»

برای ایجاد مهارت برنامه‌ریزی و پیدا کردن دید گسترده ارائه شده است. آشنایی با مفاهیم اصلی سازمان از اهداف این درس است. سرفصل‌های ارائه شده در آن شامل مفاهیم ماموریت، هدف و چشم‌انداز سازمان‌، شناسایی ارزش‌های سازمان، تحلیل محیط داخلی و خارجی، شناسایی نقاط قوت و ضعف، بررسی شایستگی‌های کلیدی و محوری، شناسایی استراتژی‌های مختلف سازمان و بررسی نمونه‌های مختلف در مورد مسائل استراتژیک است.

درس «مدیریت عملیات»

که باعث به دست آوردن دید کلی در همه حوزه‌ها می‌شود. بخش مهمی از هر کسب و کار و شرکت را عملیات تشکیل می‌دهد و سرفصل‌های آن چیستی مدیریت عملیات، ارزیابی عملیات، مدیریت زنجیره تامین، مدیریت خدمات، مدیریت موجودی و مدیریت و برنامه‌ریزی تولید است.

«اقتصاد خرد» که به شناخت نیازها، نحوه پاسخ‌گویی مصرف‌کننده و رفتار تولید‌کننده و مصرف کننده منجر می‌شود و از دروس پایه ا‌ست. در هر کسب و کار، اقتصاد و شناختن بازار بسیار حائز اهمیت است.

سرفصل‌های این درس عبارتند از معرفی بازار و انواع بازار، مطلوبیت، تولید کوتاه‌مدت و بلندمدت، بررسی سمت عرضه، بررسی سمت تقاضا و انواع انحصار.

از دیگر دروس اصلی این رشته می‌توان به اخلاق و احکام کسب و کار، اصول اقتصاد، حسابداری برای مدیران، مدیریت رفتار سازمانی، مدیریت منابع انسانی، نظریه‌های سازمان و مدیریت اشاره کرد.

دروس احتمال و آمار در مدیریت، اخلاق و ارزش‌های اسلامی برای مدیران، ارتباطات مدیریت، اصول تنظیم قراردادها و مذاکرات تجاری، اصول کارآفرینی، اقتصاد از منظر اسلام، اقتصاد کلان، اقتصاد مقاومتی و تعدادی دیگر از جمله دروس اصلی اختیاری هستند.

• و دروس اختصاصی هر گرایش به چه صورت هست؟

در ترم سه و چهار دروس تخصصی ارائه می‌شوند که هر دانشجو باید چهار تا شش درس را بگذراند.

این دروس برای گرایش مالی، مدیریت سرمایه‌گذاری، سرمایه‌گذاری خطرپذیر، مهندسی مالی، افته‌ها در مالی شرکت‌ها، سرمایه‌گذاری و تامین مالی زمین و مسکن و مدیریت سرمایه‌گذاری هستند.

برای گرایش بازاریابی، استراتژی بازاریابی، تحقیقات بازاریابی، مدیریت روابط با مشتری، مدیریت برند، نظریه بازی برای مدیران و مدیریت درآمد و قیمت‌گذاری هستند.

برای گرایش استراتژی، کنترل بودجه و مدیریت عملکرد، پیاده‌سازی استراتژی، برنامه‌ریزی استراتژیک تکنولوژی، تحلیل دینامیک سیستم، نظریه بازی برای مدیران، استراتژی بازاریابی و مدیریت تحول هستند.

در گرایش عملیات و زنجیره تامین، مدیریت زنجیره تامین، استراتژی عملیات، مدیریت پروژه، مدیریت کیفیت، نظریه بازی برای مدیران، مدیریت درآمد و قیمت‌گذاری، تجارت الکترونیک، مدیریت توسعه محصول و مدیریت روابط با مشتری را می‌توان نام برد.

گرایش منابع انسانی شامل دروس رهبری سازمانی، مدیریت تحول، یادگیری سازمانی، تحلیل دینامیک سیستم، اصول و فنون مذاکره، رفتار سازمانی پیشرفته و مدیریت منابع انسانی پیشرفته است.

گرایش فناوری هم شامل دروس مدیریت استراتژیک تکنولوژی، انتقال فناوری، مدیریت توسعه محصول، نظام ملی نوآوری، مدیریت تحول، سیاست‌گذاری علم و فناوری، آینده‌پژوهی و مدیریت تحقیق و توسعه است.

آیا دوره شامل پروژه‎های علمی و تحقیقاتی است؟

بله. در رشته mba درسی 3 واحدی و اختیاری با عنوان پروژه در نظر گرفته‎ شده ‌است. این درس به شکل عملی توسط دانشجو و با نظارت استاد راهنما انجام می‎شود. اگرچه این واحد اختیاری است اما به نظر می‎رسد برای تسلط هرچه بیشتر بر مباحث و کسب تجربه دانش‎آموختگان این رشته، بسیار حائز اهمیت است. چرا که این پروژه یک واحد اجرایی و نه صرفاً پژوهشی خواهد بود و در افزایش مهارت‎های ارتباطی و اعتماد بنفس شخص تأثیر زیادی دارد.

لازم است دانشجو برای انجام این پروژه یک مشکل و مسئله حقیقی در خصوص یک سازمان را تعریف کند و سپس روش‏های حل آن را نیز شناسایی و بیان نماید.  به منظور تسهیل در روند کار معمولاً توافقی میان دانشجو و سازمان برقرار می‌شود که طی آن فعالیت‎ها و نتایج پروژه مشخص می‎شود. در پروژه این رشته نیز همانند سایر رشته‌ها مراحلی مانند پروپوزال‌نویسی، موردکاوی، مرور ادبیات، جمع‌بندی داده‌ها و ارائه گزارش نهایی الزامی است.

افراد پس از آموختن mba چه مهارت‏هایی کسب می‎کنند؟

هدف از ایجاد تخصص mba پرورش مدیران با توانایی بالا در حل مشکلات کسب‎وکار است بنابراین شما پس از آموختن این رشته نه تنها در مباحث تئوری، بلکه در ارائه راهکارهای عملی و کاربردی برای چالش‎های موجود در مسیر تجارت، مهارت‎هایی را کسب خواهیدکرد.

تفاوت mba با رشته مدیریت بازرگانی در چیست؟

رشته mba یا Master of Business Administration همانطور که مشخص است جزوی از خانواده بزرگ مدیریت به‎حساب می‎آید. اما رشته‎های مشابه نظیر مدیریت بازرگانی با استفاده از روش‎ها و ابزارهای اقتصادی و مالی و مباحث تئوری تلاش می‌کند تا به مدیریت کسب‎وکار بپردازد. اما رشته MBA  همه ابزارهای مختلف موجود را با یکدیگر تلفیق می‎کند تا راهکارهای جدید و به‎روز را برای حل مشکلات یک کسب‌وکار ارائه دهد و آموزش را از سطح مباحث تئوری فراتر ببرد.

آموزش ارشد مدیریت کسب‌وکار برای چه کسانی مناسب است؟

داوطلبان رشته MBA معمولاً افرادی از کلیه رشته‏ها مخصوصا فارغ‎التحصیلان رشته‏های فنی و مهندسی هستند. همه کسانی که قصد دارند مدیر یا مشاور یک مجموعه بشوند و یا کسب‎وکار موفق خود را داشته باشند می‎توانند مخاطبان این رشته به حساب بیایند.

بهترین گرایش MBA کدام است؟

انتخاب بهترین گرایش رشته MBA  از بین تمام آن‏ها کار دشوار و اشتباهی است. هر کدام از گرایش‎های این مدیریت با هدف تقویت بخش‎های مختلف کسب‏وکار تدوین شده‎اند اما اصول و زیربنای همه آن‎ها تفاوت چندانی با یکدیگر ندارد. بنابراین در انتخاب گرایش مورد نظر حتما به اهداف پیش رو و علاقه خودتان توجه داشته‎باشید.

جایگاه رشته MBA در کشور ما چگونه است؟

به دلیل توانایی بالای متخصصان این حوزه، MBA در کشور ما نیز مانند همه جای جهان جایگاه ویژه‎ای دارد و با تقاضای زیاد مخاطبان روبرو است. فارغ‎التحصیلان MBA می‎توانند به عنوان مدیر در بخش‏های مختلف یک سازمان از جمله در جایگاه مدیریت بازاریابی و مدیریت فروش و یا در نقش مشاور در کنار کسب‏وکارها فعالیت کنند. آن‎چه برای موفقیت در این رشته لازم و ضروری است، داشتن مهارت و تسلط بر حل مسائل است. در این صورت می‎توانید به جایگاه شغلی و درآمد مورد نظر خود دست پیدا کنید.

امکان ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر این رشته وجود دارد؟

فارغ‎التحصیلان رشته MBA در دانشگاه می‎توانند در مقطع دکترای دیگر گرایش‎های مدیریت ادامه تحصیل بدهند و یا در صورت تمایل وارد دوره‎های معادل دکترای حرفه‎ای مدیریت کسب‎وکار به نام DBA بشوند. البته بهتر است قبل از آن حتما سابقه حضور در فضای کسب‏وکار را تجربه کرده‎ باشند.

برای آموختن mba به جز تحصیلات دانشگاهی روش دیگری وجود ندارد؟

البته که بله. تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد این رشته به صرف زمان، انرژی و هزینه زیادی نیاز دارد. بنابراین معمولاً افرادی که فارغ‎التحصیل کارشناسی ارشد دیگر رشته‎ها هستند و یا شاغل بوده و و زمان کافی برای این کار ندارند، به دنبال حضور در دوره MBA هستند. این دوره‎ها معمولاً در مدت زمان کوتاه‎تری برگزار می‌شود و دردسرهای تحصیلات آکادمیک را نخواهد داشت. البته فراموش نکنید برای شرکت در یک دوره، کیفیت کلاس آموزشی و مباحث مطرح‎ شده در آن را مورد ارزیابی قرار دهید. اساتیدی که MBA تدریس می‎کنند باید از تجربه موفق در مدیریت کسب‏وکار برخوردار باشند. به‌علاوه اعتبار مدرکی که پس از اتمام دوره به دانش‌آموختگان اعطا می‌شود در آینده کاری تأثیر زیادی دارد. بنابراین لازم است در انتخاب مجموعه‎ آموزشی مورد نظر خود نهایت دقت و حساسیت را به خرج دهید.